14. Pitea en Luleå (5 – 8 augustus)

Ik schrijf deze blog met uitzicht op het zandstrand van de Botnische Golf met aan de overkant van het water de stad Luleå. Ik kijk wel door een beregend raampje van de camper, maar het voordeel is dat de campers/caravans die mijn uitzicht tot nu toe belemmerden weg zijn. Gisteren nog genoten van het slechts licht zoute zeewater. 21 graden en zon. Ik wist dat het vanaf vandaag slechter weer zou worden en dus ben ik wat eerder richting de zandstranden van Pitea gereisd dan ik aanvankelijk van plan was. Donderdag een heel mooi plekje gevonden in de buurt van Pitea in een natuurreservaat(je) dat direct grenst aan het zandstrand van een baai. Niet naar links kijken, want dan zie je zoiets als in IJmuiden met de hoogovens (nu Tata Steel). Kennelijk ligt daar de haven van Pitea met olieterminals. Het was donderdag nog een beetje koud door de wind, dus wel in het water gelopen, maar nog niet gezwommen. Ik dacht aanvankelijk daar een nachtje vrij te kunnen kamperen. Mag eigenlijk niet in een natuurreservaat, maar het was er zo rustig overdag dat ik het risico wilde nemen. Ik had daarbij geen rekening gehouden met ‘hangjongeren’, die laat op de avond luidruchtig het strand opzochten. Ze lieten mij met rust, maar ik deed geen oog meer dicht. Ik ben toch maar weggegaan. Helaas de camperplaats die er in de buurt zou moeten zijn, was afgesloten met een slagboom. Het was al laat, dus heb ik MIEP maar naast de slagboom neergezet en heb daar geslapen. Mijn tweede vrije campernacht was dus geen succes. Met vrij kamperen moet ik nog een beetje oefenen.

De volgende morgen terug gegaan naar het natuurreservaat en heb daar heerlijk gezwommen en gelummeld. Ik wilde het niet nog een nacht riskeren (inmiddels was ik door de schoonmaakster van het toiletblok ook gewaarschuwd dat overnachten niet was toegestaan), dus eind van de middag een uurtje verder noordwaarts gereden naar Luleå, althans bij een camping daar in de buurt dat ook over een zandstrand beschikt. Daar sta ik nu voor de tweede dag. Gisteren kleding gewassen (!) en gezwommen en een heel boek gelezen (117 pagina’s, dus een dunnetje). Vandaag zou het volgens buienradar pas vanmiddag gaan regenen, dus ik besloot om vanmorgen met de fiets naar Gammelstad te gaan, dat op de UNESCO werelderfgoedlijst staat. Helaas: buienradar is niet altijd even accuraat: de regen kwam een beetje vroeger. Heel erg nat geregend. Dat gebeurde ook op het Duitse Waddeneiland Norderney maar dat was helemaal in het begin van mijn reis (29 juni). Daarna eigenlijk geen regen van betekenis meer gehad op een enkele onweersbui in de nacht na. Dus ik mag zeker niet klagen. Doe ik ook niet.

Gammelstad (vertaald: oude stad) dankt zijn naam aan het feit dat het de eerste locatie van Luleå was. In 1621 was het niet meer dan een kerk met wat huisjes en het was toen nog een eiland, maar ook hier is de bodem gestegen als gevolg van het terugtrekkende landijs 10.000 jaar geleden. Iets minder hoog dan Höga Kusten (200 meter – in plaats van 286 meter boven zeeniveau), maar daardoor was het geen eiland meer. Dat had tot gevolg dat de ligging aan het water verloren ging waardoor de stad in 1649 is verplaatst naar de huidige locatie op een schiereiland tegenover deze camping. Ik ben er nog niet geweest. Ligt ook iets verder weg dan Gammelstad. Als het morgen ook nog regent ga ik er met de camper naar toe, denk ik. Ver voor het een stadje was, was er al een kerk op het eiland dat ook werd gebruikt als vesting bij onrustige tijden. De kerk die ik nu gezien heb is in 1492 ingewijd en is van origine een katholieke kerk. De witte klokkentoren is in 1851 gebouwd. Na de reformatie werd alles hier evangelisch/luthers (volgens mij is dat wat nu als protestants wordt aangeduid) en kwam er ook een kerkplicht. Afhankelijk van de afstand die men in deze dunbevolkte gebieden moest afleggen, moest je één keer per week, of één in de twee weken of één keer in de drie weken naar de kerk. De mensen gingen dan een weekend en bleven overnachten in een huisje bij de kerk. Dat worden hier kerkdorpen genoemd. In dit deel van Zweden kwamen ze het meeste voor. In totaal 71, waarvan er nog 16 bewaard zijn gebleven en daarvan is Gammelstad de grootste met 400 kerkhuisjes. Dat is ook de reden waarom Gammelstad op de werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Die weekenden waren ook een sociaal gebeuren. Men ging niet alleen naar de kerk, maar het was ook een belangrijke plek om vrienden te ontmoeten en een toekomstige partner. Die huisjes zijn nu eigendom van particulieren, die ze verhuren aan toeristen en/of zelf tijdelijk bewonen. Ze mogen niet permanent bewoond worden. Er is wel stroom, maar geen stromend water. De huidige typische zweedse kleur van de huisjes is ook later gekomen en sommigen hebben wel een opknapbeurt nodig. Er is ook een openluchtmuseum. Daar houden ze hier erg van. Vóór de regen kwam ben ik nog doorheen gelopen.

Dat was het weer. Ik denk dat ik dinsdag  landinwaarts ga (richting noordwesten) en dan de bovenste helft van de 8 ga afmaken.  Ik wil nog de poolcirkel in de buurt van Jokkmokk aantikken en dan terug reizen via Zweeds Lapland. Daar woont het grootste deel van de oorspronkelijke bewoners van Zweden – de Sami. Het zou daar minder druk moeten zijn en misschien ontdek ik nog wel een wilde eland.

Groeten Annemiek

P.S. (1)  Inmiddels 3100 km gereden. 

P.S. (2) De dagen zijn hier inderdaad veel langer dan bij ons. Dat komt vooral door het eerder opgaan van de zon, namelijk rond 3.40 uur! Gaat wel ongeveer op dezelfde tijd onder (rond 21.30 uur). Het blijft wel veel langer schemeren. De zon gaat hier maar een klein stukje onder.